|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
�em robi� dla reporta�owania i �eby nie by� w uszczupla- j�cej , kalecz�cej naprawdziwoSci, jakbym ju� wtedy wiedzia�, �e jakkolwiek bym ucieka� przed ni�, umkn�� jej nie mog�. Z tego si� wyt�umacz�. Lekcj� moraln� mo�na wysnu� z ka�dej bajki, nawet takiej, która r�koma i noga- mi si� zapiera, �e jej wcale nie zawiera. Ale moralna lek- cja nie mo�e by� tematem sztuki. Dlatego wychodz� z kin, gdzie mnie boleSciwi pó�mySliciele umoralniaj�. Dlatego wol� frywolnoS� powagi, w lekkoSci odwracaj�cej si� ple- cami i kicaj�cej gdzie indziej gdy zetknie si� z groz� systematu. Filmy robi�em z powodów najmniej stabil- nych, no i po studiach nie od razu: d�ugo mi by�o dojrze- wa� do w�asnej niedojrza�oSci. Dojrza�y film to Smier�. 142 Zau�ek pokory Film o zatrutej bia�kiem wszowym krwi mojego ojca, bo z niej jestem, zrobi�em, gdy komuniSci wygrywali wojn� na ekranach, GL-owski proletariat walczy�, a inteligenc- ka bra� by�a wci�� i pozostawa�a coraz bardziej zaplu- tym kar�em reakcji. To by�a moja kasta. Zrobi�em film o takich, co czytaj� Prousta i id� na lorach w �agry, i sa- moczynnie s� w ruchu oporu, cho� nie uczono ich ludzi zabija�. Ale zrobi�em film nade wszystko o wszach. Wszy by�y powodem, nie samoloty i czo�gi: wszy chore na tyfus s� rubinowe pod mikroskopem. Szlachetna, kry- szta�owa czerwie� przeSwietla ich delikatne brzuszki. Drewniane klateczki, w których si� je przytwierdza na udach, s� dzie�ami sztuki: wypolerowane manipulacj�, z male�kimi zawiasami i zatrzaskami niby piórniczki. Wszy dobieraj� si� do skóry przez jedwabn� Sciank� cie- niuchn� i przexroczyst�. Udo kobiece, kszta�tne udo, jest bia�e. Dyrektor Instytutu, który metod� uodpornienia Europy na tyfus wynalaz� profesor Weiss by� amato- rem-�ucznikiem, i z �uku strzela� w ogrodzie. Przez ca�� okupacj� zdarzy�y si� trzy wypadki na dziesi�� tysi�cy pracuj�cych, w wi�kszoSci skierowanych do Instytutu przez AK aresztowania. Ojciec przez to mia� kartki �ywnoSciowe i papiery, i sta- �e gor�czki, humory i zapaSci. Który z tych stanów po- pchn�� go do Lublina, Rzeczypospolitej , do zdobywa- nia berli�skiego zoo, do literatury, do nas? Bierut rzuci� jego Ostatni� Europ� o pod�og�, ale ona ostatnia w owym czasie krwawej lepkoSci by�a napisana je- szcze przy wszach, w lwowskim czasie. Potem ojciec na- 143 Rwi�ty Andrzej Sztuczny pisa� Rzek� Czerwon� , o wojnie komunistyczno-fran- cuskiej w Wietnamie, i dosta� od Bieruta Nagrod� Pa�- stwow�. Pisa� j� w Pradze Czeskiej, na dobrowolnym odes�aniu, w którym tkwi�, by nie zosta� emigrantem w Pary�u (nie ten charakter, nie ta zdrada), ani Swiad- kiem w Polsce dobijania jego przedwojennej formacji za s�u�b� w AK. A mo�e z wygody: ni to, ni sio, z lenistwa, z u�atwienia sobie egzystencji, z biologizmu uratowane- go od szponów Historii: ogród, s�u�ba, spokój ambiwa- lencji, cho� nie Smierci: spokój samotniczego spacero- wania. Czy tak? Przecie� gdy spozieram na list� tego, z czym mia� si� pasowa�, ze s�u�ebnoSci� i poczuciem przemijania i tym, co owe czyni�y z jego sercem, sumie- niem, z jego tchórzostwem czy odraz�, z jego rzemieSln� rzetelnoSci� i mySlowym rozdwojeniem, i porównam to z moj� list� (wobec czego ja mia�em si� zachowa�), jego wydaje si� tragiczna, moja zaledwie ma�o �atwa. Trage- dia jest wtedy, gdy nie mo�esz si� wywik�a�, bo nast�pi- �o coS, co si� nie odstanie. Kiedy? Co? W chwili zdrady AK, ucieczki ze Lwowa, zamiany jednego, �agodnego charakteru, pisz�cego do lewackiej ( Sygna�y ) prasy melancholijne wiersze, a nagle zatrutego jadem wszo- wym i mas� trupiego jadu woko�o, w niegodn� brutal- noS�, w gwa�t drugiego? Wieczorem dojrza� do trzeciego. Mo�e dojrzenie by�o wejrzeniem w oczy Smierci nie cu- dzej, ale swojej pogodnej w�asnej. Rwi�ty Andrzej od Sztuk (Saint-Andr�-des-Arts), Rwi�ty Andrzej Sztuczny jak Matka Boska Polna czy Rwi�ty Maksym Wyznawca bo jest taka uliczka w Pary�u, w�- 144 Zau�ek pokory ska i wij�ca si� przez �aci�sk� dzielnic� równolegle do Se- kwany. Przechodzi�em ni� cz�sto w czasie studiów, i póxniej, po skomercjalizowaniu (ciuchy i greckie �ar�o), bo zosta� na niej antykwariat historyczny, od pokole� [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
Odnośniki
|