|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
że w kwestiach tych decydować będzie biurokracja, bez potrzeby współdziałania parlamentu, reprezentującego opinię publiczną. Konstytucja wprowadziła wreszcie, w wykonaniu prerogatyw prezydenta, nową formę odpowiedzialności rządu polityczną przed prezydentem. \Mógł on mianowicie odwołać gabinet, niezależnie od stanowiska izb. Inaczej niż w konstytucji marcowej została również uregulowana odpowiedzialność parlamentarna rządu.. Gdy sejm wypowiedział się za wnioskiem, a prezydent w ciągu trzech dni nie odwołał rządu bądz ministra, którego ustąpienia zażądano, ani też nie rozwiązał izb, wniosek wędrował do senatu. Jeżeli senat na najbliższym posiedzeniu wypo- wiedział się za wnioskiem, prezydent odwoływał rząd bądz rozwiązywał izby.' W ten sposób od jego decyzji ostatecznie zależało czy zdymisjonuje rząd, któremu obie izby uchwaliły wtum nieufności czy też rozwiąże izby i zarządzi nowe wybory. Rozdział dotyczący sejmu tym różnił się od innych rozdziałów konstytucji, że zredagowano go tak, by w miarę możności wyczerpująco ograniczyć uprawnienia izby. Znalazło to swoje wyrazne odbicie już w artykule określającym kompetencje izby. Oto one: funkcje ustawodawcze, kontrola nad działalnością rządu, ustalenie budżetu i nakładanie ciężarów na obywateli. Kontrola nad działalnością rządu została sprowadzona do następujących praw izby: żądania ustąpienia rządu lub ministra, pociągnięcie ich, wespół z senatem, do odpowiedzialności konstytucyjnej, składania interpelacji, zatwierdzanie corocznie rachunków państwowych i udzielanie rządowi absolutorium, wreszcie udział w wykonywaniu kontroli nad długami państwa. Wyrazne ograniczenie uprawnień izby, a zarazem demonstracyjne podkreślenie zerwania z systemem demokracji parlamentarnej przynosiło stwierdzenie, iż funkcje "rządzenia Państwem nie należą do Sejmu". 'Kolejne dwa artykuły dotyczyły zasad wyborczych. Zachowano wybory powszechne, tajne, równe i bezpośrednie, ale już nie proporcjonalne. Kadencja obu izb trwała pięć lat. Czynne prawo wyborcze do sejmu przysługiwało od 24 lat, bierne od 30; Oznaczało to znaczne ograniczenie, w stosunku do stanu dotychczasowego, zasady powszechności głosowania. ( Nastąpiło skrócenie do czterech miesięcy sesji zwyczajnej sejmu. Dalsze skrócenie następowało w wypadku wcześniejszego uchwalenia budżetu.^ Kolejnymi postanowieniami ograniczającymi dotychczasowe uprawnienia izby były: uzależnienie zwołania sesji nadzwyczajnej od wniosku co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, dotychczas wystarczał wniosek 1/3; jednocześnie prezydent zwoływał sesję nadzwyczajną w pózniejszym niż dotąd terminie w ciągu miesiąca od otrzymania wniosku w tej sprawie. Szczególnie drastycznemu ograniczeniu uległ immunitet parlamentarny. Dotychczas obowiązywała zasada, iż osoba posła, z racji sprawowania przez niego funkcji wybranego przedstawiciela społeczeństwa, korzystać musi ze specjalnej ochrony, od której istnieją ściśle sprecyzowane wyjątki, teraz uznano immunitet za instytucję o dość wąsko zakreślonych granicach. Posłowie "korzystają tylko z takich rękojmi nietykalności, jakich wymaga ich uczestnictwo w pracach Sejmu". Stąd nawet za wystąpienie w sejmie "sprzeczne z obowiązkiem wierności wobec Państwa Polskiego albo zawierające znamiona przestępstwa" poseł mógł być oddany pod sąd Trybunału Stanu i jego orzeczeniem pozbawiony mandatu. W sprawie tej nie musiała być podjęta uchwała samej izby, wystarczało żądanie jej marszałka lub ministra sprawiedliwości. Grozba postawienia przed Trybunałem Stanu została niewątpliwie pomyślana w celu wy- wierania wpływu na łagodzenie treści wypowiedzi. W podobnym kierunku szły inne ograniczenia immunitetu, a także postanowienia dotyczące tzw. incompatibilitas zajęć i czynności nie dających się pogodzić ze sprawowaniem mandatu, pod grozbą jego utraty. Krótki rozdział dotyczący senatu kodyfikował jego nowe uprawnienia: udziału, choć bez prawa początkowania, w uchwalaniu wniosku o votum nieufności dla rządu czy ministra, uchylania zarządzeń wprowadzających stan wyjątkowy^ Senat składać się miał z senatorów powołanych w '/., w trybie prerogatyw przez prezydenta Rzeczypospolitej, w 2/^ wybieranych. Przepisy regulujące immunitet i kwestię incompatibilitas senatorów były analogiczne jak posłów. Postanowienia dotyczące ustawodawstwa znalazły się w odrębnym rozdziale [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
Odnośniki
|